Langzaam krijg je het warm, je zakt in je stoel weg, de woorden van de spreker op het podium vervagen. Je bent plat gepraat. Omgelegd door woorden. De onderwerpen van deze thema dag zijn zeker interessant, maar je houdt deze storm aan informatie gewoon niet vol. Het is teveel. Langzaamaan voel je dat je tegen de slaap aan het vechten bent. Je kijkt om je heen, je ziet dat je niet de enige bent. Op het scherm verandert het beeld in de volgende slide met grafieken en staafdiagrammen. Je denkt meteen een idee te hebben waar deze slide over gaat. Maar dan gaat de man het verder toelichten en blijkt de grafiek helemaal niet over de steeds groter wordende wolk melatonine te gaan die je hersenen aanmaken na het zien van vier sprekers over …. BAM, je hoofd valt van je schouders, wat je zo enorm doet schrikken dat je plotseling klaar wakker en rechtop in je stoel zit. En dan, opeens hoor je de woorden weer, scherper deze keer. Ze raken iets. Je wilt weten wat hij gaat vertellen. Je hangt aan zijn lippen. De man op het podium vertelt je een verhaal over zijn dochter van 4. Ze is net naar school, de man is aangeslagen want al op de eerste dag wordt ze gepest. Hij vertelt wat de kinderen uit haar klas zeiden en vooral hoe het hem raakte toen ze daar thuis over vertelde. De haartjes op je arm gaan rechtop staan. Je hebt met deze man te doen, je wilt die kinderen uit de klas van zijn dochter aanspreken. Je bent plotseling klaarwakker en strijdvaardig.

Herken je dit soort situaties? Als we tijdens een speech of lezing alleen maar informatie overbrengen dan raakt het brein van de luisteraar al snel overvol. Het lijkt letterlijk alsof er nu even niets meer bij past. De trechter is vol en de stroom aan informatie moet eerst verwerkt worden. Het lijkt wel alsof ons brein een opening heeft voor informatie, feiten en details. En een andere opening voor gevoelens, verhalen en emoties. Als spreker, is het belangrijk dat je beide hersenhelften aanspreekt. Dit houdt de aandacht van je publiek erbij en zorgt er meteen ook voor dat er voor ieder wat interessants is. Het geeft de informatie die overgebracht moet worden de tijd om door die trechter op de juiste plek in de hersenen te landen. Tegelijk zet het andere delen van de hersenen aan en worden luisteraars op een ander niveau alert. Als je als spreker een verhaal vertelt dat over jou gaat, over iets wat je raakt. En tegelijkertijd iets waar je voldoende afstand van hebt. Zodat je jezelf niet verliest in emoties. Als het oprecht is, uit het hart komt en met de goede bedoeling verteld wordt. Dan raak je daar altijd je publiek mee. Wij mensen pikken feilloos op of iets oprecht is of juist fake. Als je het publiek emotioneel wilt raken, dan komt dat heel precies, het vraagt om precisie in je tekst, in je bedoelingen en in je intonatie. Maar, als het slaagt, en je weet de gevoelige snaar te raken, en als het verhaal ook nog eens helemaal aansluit bij de informatie die je probeert over te brengen … Dan heb je een moment gemaakt dat altijd blijft hangen. Dat veel meer indruk maakt dan welke staafgrafiek ter wereld.

Een prachtig voorbeeld is de auditie van Susan Boyle Tijdens de Britain’s got Talent auditie van de Schotse Susan Boyle zie je dat de juryleden die dag al vele acts gezien hebben en dat ze inmiddels verdoofd zijn geraakt door de veelheid aan acts. Dan komt de Schotse huisvrouw het podium op en denken de juryleden de zoveelste zangeres voor zich te hebben die denkt dat ze professional kan worden. Als Susan dan haar ware verhaal zingt, over haar droom van vervlogen tijden. Over de tijden dat de mensen nog aardig tegen haar waren en dat haar dromen nog uit hadden kunnen komen. Als ze zingt dat het nu misschien te laat is voor haar. Als ze dat zingt, krijgt de hele zaal kippenvel, omdat het zo overduidelijk haar ware verhaal is en haar diep gekoesterde wens om zangeres te worden. Nu ze 47 jaar is, zou die kans wel eens bekeken kunnen zijn. Maar het loopt anders.

De Londense goochelaar doet ook auditie voor Britains Got Talent. Zijn act zit briljant in elkaar vind ik. Hij begint losjes, en blijft ontspannen en nog belangrijker hij blijft zichzelf. Dan moet elk jurylid iets uitkiezen. Dit is het saaie onderdeel. Weinig humor, en allemaal informatie. Maar precies op het moment dat ze daar genoeg van hebben verandert de muziek in een emotioneel pianostuk. Hij kiest ervoor om een filmpje zijn verhaal te laten vertellen. Hoe moeilijk het voor hem en zijn vrouw is geweest om zwanger te worden. Dat zijn vrouw tijdens de zwangerschap chemo therapie heeft gehad en dat hun dochter het overleefd heeft. In het filmpje zien we vervolgens dat zijn dochter alle selecties die de juryleden ook hadden gemaakt hetzelfde had. Als hij dit emotionele verhaal weg had gelaten dan was het gewoon een goocheltruc die best knap gedaan was. Maar dat was het dan. Nu raakt het ons op een ander niveau!

1 Wees oprecht

Zorg dat het oprecht is. Om de emotionele snaar te raken is het van het grootste belang dat het verhaal echt is. Het publiek voelt volgens mij feilloos aan of het echt is. Natuurlijk kan een getraind acteur een fictief verhaal overbrengen alsof het echt is. Maar daarvoor heeft de acteur ook een vierjarige opleiding gevolgd en heeft het heel vaak nep geklonken. Dat is een specifieke kunst.

2. Voldoende afstand

Zorg voor voldoende afstand. Natuurlijk moet je het verhaal wel gewoon kunnen vertellen zonder op dat moment in snotteren uit te barsten. Of je kiest er voor net zoals Marc Spelmann om het verhaal via een vooraf opgenomen filmpje te vertellen. Ik vind het altijd sterker als je het oprecht en zonder tussenkomst van techniek kan vertellen. Ik vertel tijdens een van mijn presentaties hoe ik het heb ervaren toen mijn vader uit de kast kwam. Omdat het echt is, en omdat het lang genoeg geleden is. Kan ik dit vertellen.

3. De juiste intentie

Vertel je het verhaal om daarna iets voor elkaar te krijgen? Dan kan het weleens averechts uitwerken. Vertel je daarentegen het verhaal om een gedachte over te brengen, of om iets anders te ‘brengen’. Dan krijg je in ruil daarvoor een dankbaar publiek. Dus gaat het om eigen gewin? Of wil je iets geven?