… Jaren geleden

Nog drie sprekers voor mij. Ondanks dat ik weet dat het storend is, loop ik achter op het toneel van een groot theater heen en weer. Een droge mond, maar water helpt niet meer. Eerder werd mij gevraagd of ik een kopje koffie wilde, lekker! Had ik enthousiast geantwoord. Niemand vertelde bij die ‘wil je koffie’ vraag dat het zwarte sap zich in een rood met zwart geblokt kartonnen bekertje zou bevinden. En niemand had gevraagd of ik een kopje oude en te heet geworden percolator koffie lustte. Als ik dat had geweten, had ik wel geantwoord: ‘thee graag, dankjewel’. Nu bleef deze vieze smaak de rest van de middag in mijn mond hangen. Hier kon geen Wilhelmina pepermunt tegenop. Daarnaast kreeg ik last van mijn buik, er rommelde wat. Toch nog maar een keer naar het toilet dan. Kan dat nog? Pfoe zo te horen valt de zaal bijna in slaap …

Ja het was nodig die wc, maar nu voel ik me nog beroerder. Wat zijn mijn eerste zinnen ook alweer? Is alles nu technisch goed geregeld? Zit er nog genoeg stroom in de batterijen van die microfoon? Wat is mijn eerste zin ook alweer?
En dan wat zeg ik daarna? 

Zo ging het vaak bij mij, gelukkig is dit alweer jaren geleden. Het duurde tot ik begreep dat je zenuwen er niet voor niets zijn. Je lichaam zet alles in gang om dat ene belangrijke te gaan doen wat je gaat doen. Een grote groep mensen aanspreken en inspireren met je verhaal. Het doel is vooral dat het verhaal goed over komt.

Dus bereid je lichaam zich hierop voor. 

Zenuwachtig worden om te gaan spreken voor een grote groep is logisch. Er is namelijk een groot risico dat het mis gaat, dan bestaat het gevaar dat je buiten de groep komt te staan. In de periode dat wij nog jagers en verzamelaars waren was buiten de groep komen te staan levensbedreigend. Want ten eerste, je kon dan niet mee eten. En, ten tweede, als er ‘s avonds een vuur gemaakt werd om de groep tegen wilde sabeltandtijgers te beschermen dan was je niet meer welkom in de groep. Je was al verzwakt, omdat je niet mee gegeten had en de sabeltandtijger zou je angst ruiken en je aan zijn sabel rijgen. Of je stierf alleen ergens in een hoekje als de Sabeltandtijger je niet kon vinden of te lui was om te gaan zoeken… 

Maar, deze angst zit in ons DNA, we doen er alles aan om bij de groep te blijven horen en iemand die iets komt vertellen steekt zijn nek uit. Die kan dan ook gemakkelijk afgehakt worden. 

Goed, dan weten we nu waar die ongekende angst vandaan komt om voor grote groepen te spreken. Vaak scheelt het al de helft als je het gevoel van zenuwachtigheid kan relativeren. Door een theorie als deze relativeer je dat gevoel meteen, want ik zie hier nergens levensbedreigende Sabeltandtijgers.

Ook al snappen we dan waar het zenuwachtige gevoel vandaan komt, door het te begrijpen is het niet weg. Gelukkig is hier een trucje voor.

Zenuwachtigheid lijkt enorm op enthousiasme. Enthousiaste mensen stuiteren ook door de kamer, maar hun energie is naar buiten gericht. De energie van zenuwachtige mensen is naar binnen gekeerd. Als je kan opmerken dat je lichaam zich, vlak voor een belangrijke presentatie, klaar maakt. Je voelt de zenuwen, dan kan je het verhaal dat je jezelf vertelt op dat moment bijsturen. Je verhaal editten, van ‘ik ben zenuwachtig’, naar ‘ik ben enthousiast en opgewonden om mijn verhaal te gaan vertellen’. 

Sinds ik deze techniek gebruik heb ik gemerkt dat de energie die mijn lichaam aanmaakt om op te gaan treden zich kanaliseert en dat ik die energie ten goede kan benutten tijdens mijn performance. Heerlijk!

Eerste indruk

Als je met deze oprechte en enthousiaste energie het podium op komt dan heeft iedereen er meteen zin in. Het enthousiasme werkt aanstekelijk. Het publiek voelt wat jij voelt, ze denken nu waarschijnlijk, wow deze gast heeft er zin in, leuk. Ik ben benieuwd wat hij te vertellen heeft. En laat ik duidelijk zijn, ik kom niet met een Emile Ratelband achtige TJAKKA het toneel op. Ik ben mezelf, en ik ben op dat moment energiek en enthousiast om mijn verhaal te gaan vertellen. Om een groep mensen te inspireren en ze te verwonderen. Dat is heel anders om naar te kijken dan naar iemand die nadenkt of hij zijn tekst nog weet, of hij wel goed ontvangen zal worden en of zijn verhaal er wel toe doet. Het mooie van een eerste indruk is dat je eigenlijk altijd begint met een voorsprong. Dat is goed om je te realiseren. Het publiek denkt, namelijk ah, een nieuwe spreker, verse input, ik ben benieuwd. Dat zetje krijg je dus altijd al cadeau.

Vier tips bij plankenkoorts

1. Adem goed en gecontroleerd door

2. Voel de grond onder je voeten

3. Ben je bewust van de energie in je lichaam

4. Verander het label dat je aan deze energie geeft van ‘Ik ben zenuwachtig’ naar ‘Ik ben enthousiast’.

Bonus tip

Dan nog een bonus tip die ik ooit van een oude goochelaar heb geleerd. Een vakman die zijn hele leven had opgetreden. Hij zij:

“Je gaat staan, voelt de grond onder je voeten, terwijl je goedemiddag of iets dergelijks zegt, trek je denkbeeldige lijntjes naar al die mooie mensen die voor je zitten”.

Dat gaat in een fractie van een seconde wat hierboven staat. Maar als je dit doet, heb je wel meteen ‘contact’ met de zaal. Ik gebruik het regelmatig en verdenk mezelf ervan dat dit een automatisme is geworden. 

Een goede voorbereiding is meer dan het halve werk

Natuurlijk is het als spreker nog veel belangrijker dat je de presentatie zeer goed uit je hoofd kent, en dat je voorbereid bent op vragen en interacties vanuit de zaal.

Er wordt weleens gezegd dat een goede voorbereiding het halve werk is. Maar, ik ben van mening dat een strakke voorbereiding je nog verder dan die eerste helft helpt. Je hebt op het podium als spreker al je aandacht nodig voor de manier waarop je de woorden over het voetlicht brengt. En natuurlijk voor het contact met de zaal, presenteren gaat over de wisselwerking tussen de presentator en de zaal en dat vraagt oefening en aandacht. Als je dan nog moet nadenken over wat je nu gaat zeggen of waar je je handen laat, dan gaat dat ten koste van de presentatie.

Ben je er helemaal klaar voor? Bekijk dan als laatste nog de vijf tips om te checken of je presentatie goed in elkaar zit.

1. Breng textuur aan in je presentatie
   Wil je de aandacht vasthouden? Zorg dan voor voldoende afwisseling en prikkel beide hersenhelften. Ik heb hier een uitgebreider verhaal over geschreven. Zie Hoe breng je emotie in je speech?
2. Show don’t tell
   Een van de basis theaterwetten is ‘show don’t tell’. Met andere woorden, als je het kan laten zien, dan hoef je het niet ook nog te vertellen. Er zijn nog steeds zoveel presentaties waarbij de presentator vertelt wat er te zien is op de slide. Het laten zien en tegelijkertijd erbij vertellen is vaak niet nodig. Het werkt veel beter als je een verhaal kan vertellen. Verhalen blijven veel beter in onze gedachten achter dan feiten.
3. Death by powerpoint
   Zorg ervoor dat je het publiek niet overlaadt met informatie. Een ondersteunend plaatje bij je verhaal werkt vaak beter dan een ingewikkelde grafiek. Vermijd ook te kleine letters of letters in het algemeen. Je powerpoint moet natuurlijk geen spiekbriefje zijn.
4. Structuur
   Breng een duidelijke structuur aan in je presentatie, vertel eventueel vooraf welke onderdelen je wilt behandelen. Houdt je ook aan dat pad. Dit geeft helderheid en als je het goed doet en een cliffhanger er in verwerkt dan kan dat ervoor zorgen dat de spanningsboog van je publiek ietsjes opgerekt wordt.
5. Energie
   Gebruik je energie en volumelevels heel bewust tijdens je speech. Als je zacht en spannend spreekt dan komt het publiek naar je toe. Als je te hard spreekt willen ze juist van je weg. Dit geldt niet alleen voor je stemgebruik, maar ook voor je lichaamstaal.

Heb jij nog aanvullingen op deze lijst? Laat dan een reactie achter onder dit bericht. Of stuur deze tips aan iemand door.